Asamyuthu Hasthas – Single Hand Gestures

Asamyuthu Hasthas - Single Hand Gestures

 

Patākaḥ tripatākō- ardhapatākaḥ kartarīmukhaḥ
Mayūrākhyō – ardhachandraśchāpyarālaḥ śukatunḍakaḥ
Muṣṭiścha śikharākhyaścha kapitthaḥ kaṭakāmukhaḥ
Sūcī chandrakalā padmakōśaḥ sarpaśirastathā
Mṛgaśīrshaḥ siṁhamukhaḥ kāngula śchālapadmakaḥ
Chaturō bhramaraśchaiva haṁsāsyo haṁsapakshakaḥ
Saṁdaṁśo mukulaśchaiva tāmrachūḍaḥ triśūlakaḥ
Ityasaṁyuta hastānāmashṭaviṁśati- rīritā
  1. Patāka                                                                          –          Flag
  2. Tripatāka                                                                     –          Triangular flag
  3. Ardhapatāka                                                               –          Flag at half mast
  4. Kartharīmukha                                                          –          The blades of a pair of scissors
  5. Mayūra                                                                        –          Peacock
  6. Ardhachandra                                                            –          Half moon
  7. Arālaḥ                                                                           –         Curved/ Crooked
  8. Śukatuṇda                                                                   –          Parrot’s Beak
  9. Muṣṭi                                                                            –          Fist
  10. Śikhara                                                                        –          Peak
  11. Kapittha                                                                      –          Wood apple
  12. Kaṭakāmukha                                                             –          Half closed fist/ Decorative bangle edges
  13. Sūcī                                                                              –          Needle pointed
  14. Chandrakala                                                              –          Crescent moon
  15. Padmakōśa                                                                –          Lotus bud
  16. Sarpaśira                                                                    –          Snake’s head
  17. Mṛgaśīrsha                                                                  –          Animal’s head/ Deer’s head
  18. Siṁhamukha                                                              –          Lion’s head
  19. Kāngūla                                                                       –          Bell/ Jamun fruit
  20. Alapadma                                                                   –          A lotus in full bloom
  21. Chatura                                                                       –          Four or square
  22. Bhramara                                                                    –          Honeybee
  23. Haṁsāsyo                                                                  –           Swan’ beak
  24. Haṁsapaksha                                                            –          Swan’s wings
  25. Saṁdaṁśo                                                                  –          A pair of tongs
  26. Mukula                                                                        –          Flower bud
  27. Tāmrachūḍa                                                              –          Plume of a cock
  28. Triśūlaka                                                                    –          Trinity or thrishulam

Aṣṭāvimśati rīrītāh                                                                    These are 28 hand mudras

 

Picture3

Sloka

Aṅgulyaḥ kuñcitāṅguṣṭhaḥ saṃśliṣṭāḥ prasṛtā yadī

Sa patākakaraḥ prokto nṛtya karma viśāradaiḥ

 

Meaning

When the thumb is bent and its tip is at the roof of the forefinger and the palm and the four fingers are streched, it becomes Patāka hasta.

 

Viniyoga

Nāṭyārambhē vārivāhē vanē vastunishēdhanē

Kuchasthalē niśāyām cha nadyām-amaramanḍalē
Turagē khanḍanē vāyou sayanē gamanōdyamē

Pratāpē cha prasādē cha chandrikāyām ghanātapē
Kavāṭapāṭanē saptavibhaktyarthē tarangakē

Vīthī pravēśabhāvē-api samatwē chāngarāgakē
Atmārthe sapathē chāpī tushnīṁbhāvanidarśanē

Tālapatrē cha khēṭē cha dravyādidarśanē tathā
Aśirwādakriyāyām cha nrupaśhrēshṭhasya bhāvanē

Tatra tatrēti vachanē sindhou cha sukṛtikramē
Saṁbuddhē tu purōgē-api khadgarūpasya dhāraṇē

Masē saṁvatsarē varshadinē sammārjanē tathā
Evamarthēshu yujyantē patāka hastabhāvanā

 

  • Nāṭya-āraṁbhē:                                  –               Beginning of dance
  • Vārivāhē:                                              –               Cloud
  • Vanē:                                                     –               Forest
  • Vastu nishēdhanē:                              –               Forbidding things
  • Kuchasthalē :                                       –               Breast
  • Niśāyām (cha):                                    –               Night
  • Nadyām:                                               –               River
  • Amaramanḍalē:                                  –               Heaven
  • Turagē:                                                 –               Horse
  • Khanḍanē                                            –               Cutting
  • Vāyou                                                   –               Wind
  • Śayanē                                                 –               Reclining
  • Gamana-udyamē                              –               Walking
  • Pratāpē (cha)                                     –               Prowess
  • Prasādē (cha)                                    –               Graciousness
  • Chandrikāyām                                  –               Moon light
  • Ghana-ātapē                                     –               Scorching sunlight
  • Kavāṭa pāṭanē                                   –               Opening the doors
  • Sapta-vibhakti-arthē                      –               Denoting the seven cases (of Grammar)
  • Tarangakē                                         –               Wave
  • Vīthīpravēśabhāvē(api)                 –               Entering the street
  • Samatwē                                           –               Equality
  • Angarāgakē                                      –               Applying sandal paste
  • Ātmārthē                                          –               Oneself
  • Śapathē (cha-api)                           –               Taking an oath
  • Tūshṇīṁbhāva-nidarśanē             –               Silence
  • Tālapatrē (cha)                               –               Palmy rah leaf
  • Khēte                                                –               Shield
  • Dravyādi-sparśanē (tathā)           –               Touching the things
  • Āśīrwāda kriyāyām (cha)             –               Benediction
  • Nṛpa-śrēshṭhasya bhāvanē          –               A good king/emperor
  • Tatra-tatra-iti- vachanē                –               Showing there, there
  • Sindhou (cha)                                 –               Sea
  • Sukṛtikramē                                    –               Doing good things
  • Saṁbuddhē                                     –               Addressing
  • Purōge(-api)                                   –               Going in front
  • Khadgasya rūpadhāraṇē              –               Holding a sword
  • Māse                                                –               Month
  • Saṁvastarē                                     –               Year
  • Varshā dinē                                    –               A rainy day
  • Sammārjanē tathā                        –               Cleaning

 

Ēvam-arthēshu yujyantē patāka hasta bhāvana.

In denoting the above aspects, Pataka hasta has to be used.

Picture1

Sloka

Sa eva tripatākaḥ syādvākritānāmikāṅguliḥ

 

Meaning

When the ring finger of Patāka hasta is bent, it becomes, Tripatāka hasta

 

Viniyoga

Makuṭē vṛkṣabhāvēṣu vajrē taddharavāsavē
Kētakīkusumē dīpē vahnijvālā vijṛṁbhaṇē
Kapōtē/Kapōlē patralēkhāyām bāṇārthē parivartanē
yujyatē tripatākō-yam kathitō bharatōttamayhi

 

  • Makuṭē                                      –        a crown
  • Vṛksha-bhāvē- (cha)               –        a tree
  • Vajrē                                          –        vajra weapon
  • Tat-dhara vāsavē                    –        the holder of the Vajra- Lord Indra
  • Kētakīkusumē                         –        screw- pine flower
  • Dīpē                                          –        a Lamp
  • Vahni-jwālā-vijṛṁbhaṇē        –        rising flames
  • Kapōtē / Kapōlē                      –        pigeon / Cheeks
  • Patra lēkhāyām                       –        writing letters, drawing patterns
  • Bāṇā-arthē                               –        an arrow
  • Parivartanē                              –        turning around

 

yujyatē tripatākōyam kathitō bharatōttamayhi

In denoting the above aspects, tripatāka hasta has to be used

Picture4

Sloka

Tripatāke kaniṣṭā ced cakritārdhapatākikā

 

Meaning

When the little finger of tripatāka hasta is bent, it becomes ardhapatāka hasta.

 

Viniyoga

Pallave phalake tīre ubhayoriti vāchake
Krakache churikāyām cha dhvaje gopuraśṛṅgayoḥ
yujyate ardhapatākoyaṃ tattatkarmaprayogake

 

  • Pallavae                                   –            tender leaves
  • Phalake                                    –            a writing or painting board
  • Tīre                                           –            Bank of the river
  • Ubhayoriti vāchake               –            To Indicate both
  • Krakache                                 –             a saw / blade
  • Churikāyām                            –             knife
  • Dhvaje                                      –             banner/Flag
  • Gopura śṛṅgayoḥ                    –             temple tower and horn like structure atop a temple

 

yujyate ardhapatākoyaṃ tattatkarmaprayogake

according to their specific qualities, ardhapatāka is used.

Picture5

Sloka

Asyaiva cāpi hastasya tarjanī cha kaniṣṭhikā

Bahiḥ prasārite dve cha sa karaḥ Kartarīmukhaḥ

 

Meaning

When the forefinger and the littke finger of Tripatāka hasta are extended back, it becomes Kartarīmukha hasta.

 

Viniyoga

Strīpuṃsayostu viśleṣe viparyāsapadēpi vā
luṇṭhane nayanānte cha maraṇe bhedabhāvane
vidyudarthē ēkaśayyāvirahe patane tathā
latāyāṃ yujyate yastu sa karaḥ kartarīmukhaḥ

 

  • Strī-puṃsayoḥ (tu) viśleṣe                       –            separation of woman and man
  • Viparyāsapadē (api vā)                            –            opposition
  • luṇṭhane                                                      –            to teirl
  • Nayana-ante (cha)                                    –            Corner of an eye
  • Maraṇe                                                        –            death
  • Bheda-bhāvan                                           –            disagreement
  • Vidyut-arthē                                              –            lightning
  • Ēkaśayyāvirahe                                         –            reclining alone with pangs of separation
  • Patane                                                        –             Falling
  • latāyāṃ                                                      –            Creeper

 

yujyate yastu sa karaḥ kartarīmukhaḥ

Kartarīmukha hasta is used to denote the above.